Een tijdje geleden kregen we van Dick Veneman uit Vroomshoop een verzameling kaarten. Op een van die kaarten zijn Vriezenveen, Westerhaar, Den Ham en Vroomshoop te vinden. Net alsof men in 1954 al voorzag dat die plaatsen nu de gemeente Twenterand vormen! Want in dat jaar, nog maar kort na de Tweede Wereldoorlog, zijn deze kaarten uitgegeven, afgedrukt op een linnen ondergrond met vouwranden, en met als vermelding: “No 28 B, Vriezenveen, verkend in 1952. Hoogtemeting verricht in 1903, 1933 en 1934”.
Onze omgeving is sinds 1952 niet ingrijpend veranderd als je naar de grote lijnen kijkt. Het Zandstuvebos (De Zandstuive) ligt er al, en de Mageler esch (met sch) is ook niet verschoven. De kanalen zijn (in 1952) al een eeuw geleden gegraven en ook de spoorlijn ligt er dan al een halve eeuw. De Tonnendijk, Geerdijk en Hammerweg zijn ingetekend. Tot zover niets nieuws onder de zon.
Maar nu komen de verschillen. Op een van de bijgaande kaarten valt op dat de N36 nog niet bestaat. En noordelijk van Vriezenveen zijn nog heel goed herkenbaar die lange, smalle percelen, zo kenmerkend uit de tijd vóór de ruilverkaveling rondom het dorp.
Opvallend ook zijn de rose-gekleurde gebieden, grotere en kleinere stukjes veen of grond, die nog niet gecultiveerd is. In en rondom Vroomshoop en Westerhaar zijn nog vele van die stukjes te zien. Trouwens, Westerhaar en Vriezenveensewijk, nog nadrukkelijk ingetekend als twee aparte dorpen. En Geerdijk wordt aangeduid als een buurtschap, net zoals bijvoorbeeld Linde of Magele. Wat te zeggen van Beter Wonen noordelijk van Vroomshoop, alsof het toen nog een eigen dorpje was.
Opvallend is natuurlijk ook dat Vroomshoop een halve eeuw geleden niet meer was dan een verzameling huizen langs het kanaal. Hoewel, het begin van groei, van wederopbouw is zichtbaar, want westelijk van het spoor zijn de huizen aan de Wilhelminastraat, de Prins Bernhardstraat, de Kon. Beatrixlaan met dubbele rijbaan, en de Irenestraat al zichtbaar. Maar andere straten zoals de Margrietstraat en de Mauritsstraat uit die wederopbouwtijd na de oorlog bestaan dan nog niet. Opvallend dat er wél al huizen aan Plantsoen en de Flierakkers zijn ingetekend.
In wat toen Beter Wonen werd genoemd (en dat nu de wijk Nieuwoord is), is als zijstraat van de Nieuwstraat de Eikstraat te zien, nu de Eikelaars. Inderdaad, beter wonen, want daar ontstond de eerste sociale woningbouw. In noordelijke richting het Zwarte Gat, met blijkbaar alleen de 1e Blokweg verhard.
Ook op de kaart De Punt, het gebied rondom het Separatiepunt, het punt waar de kanalen zich scheiden richting Almelo, Zwolle en Coevorden. Aan deze gebiedsaanduiding ontleent activiteitencentrum Het Punt zijn naam. Het kanaal richting Zwolle (het Overijsselsch Kanaal) lijkt dan nog bevaarbaar.
En zo zijn nog veel meer details op zo’n kaart uit 1952 te ontdekken. Wat denkt u bijvoorbeeld van die schietbaan in De Zandstuive…