“Wat is dit nu weer voor een onderwerp?”, zult u (!) zich afvragen. Ik schrijf ‘u‘ omdat ik van een leeftijd ben – ik heb een aardige toekomst achter me – die gewend is om mijn generatiegenoten maar ook onbekenden zo aan te spreken. Wij zeiden immers ook ‘u‘ tegen onze ouders. En “alstublieft” en “dank u wel.” Wij werden opgevoed om onbekenden te ‘vousvoyeren’, zoals het aanspreken met ‘u‘ officieel heet, ook als ze jonger zijn. Pas na een paar ontmoetingen, en als er een wederzijdse klik is en de ander daarmee instemt, kun je de ander met ‘jij’ aanspreken.
Maar we zijn in andere tijden beland. Zelfs op school mogen de kinderen immers de docenten tutoyeren en bij de voornaam aanspreken. “Hey Piet, ik heb mijn huiswerk niet gemaakt.” Voor ons destijds onmogelijk om je meester of leraar zo aan te spreken! Onlangs kreeg ik een brief van mijn Energiemaatschappij over wijziging van de tarieven. “Dit betekent voor jou…..” aldus de brief; hoezo “jou”? We roepen toch ook niet “Hey Alex, hoe gaat het met je?” tegen koning Willem Alexander. ‘Gewoonheid is de vijand van het gezag’, vind ik.
Jort Kelder heeft (had) een programma over omgangsvormen en hanteerde daarbij het boekje van Amy Groskamp-Ten Have: ‘Hoe heurt het eigenlijk’: De man gaat als eerste de trap op; vreemde gasten stel je aan elkaar voor; de deur voor een ander openhouden; gaan staan voor ouderen in bus of trein bij onvoldoende zitplaatsen; anderen helpen de jas ophouden bij het aan/uittrekken. Trouwplannen? Dan vraagt de jongen aan de ouders van het meisje ‘haar hand’; staan blijven bij het passeren van een rouwstoet. Ik noem er een paar. Wie houdt zich nog aan deze beleefdheidsvormen die allang niet meer bij iedereen bekend zijn? We lachen erom. Er zijn nieuwe gedragsregels ontstaan en bepaalde normen zijn verlegd.
Wat leven we in een andere tijd! Je mocht als kind pas wat zeggen als je wat werd gevraagd en niet met volle mond praten. En op een vraag mochten we niet eenvoudigweg “ja” of “nee” antwoorden maar met “ja papa” of “ja meester”. “Wat ja?” werd er dan gezegd. We leven in een andere tijd!
‘Beleefdheid is een sociale vaardigheid die de omgang in de maatschappij vergemakkelijkt” (aldus Wikipedia). Goede omgangsvormen openen sociale en zakelijke deuren. In essentie komt beleefdheid neer op respect voor iemand tonen. ‘We kleden ons gepast als we op sollicitatiebezoek gaan.’ Voorheen verschenen de heren zelfs met stropdas maar na de actie van wijlen prins Claus is dit kledingstuk ook bij veel mannen passé. Maar als de pastoor of dominee op bezoek kwam kleedden we ons wel op ons ‘Paas-best’.
Beleefdheid en omgangsvormen zijn sterk tijdsgebonden. Onze kinderen houden er nu eenmaal andere beleefdheidsvormen op na dan wij op die leeftijd.
Ik hoor u nu zeggen: “Nico je bent niet meer van deze tijd.” Ook goed, dan heb ik nog veel te leren!