06 – Geerdijk

Geerdijk was jarenlang een dorpje wat administratief onder Vroomshoop viel. Sinds 2010 is Geerdijk echter een zelfstandige kern binnen de gemeente Twenterand (‘De Parel van Twenterand’) en kent ongeveer 370 inwoners. De naam Geerdijk is ontleend aan de dijk die vanuit Den Ham naar de Geerakkers liep. Die dijk werd in 1642 al zo genoemd en draagt nog steeds deze naam.

Geerdijk als buurtschap ontstond in de negentiende eeuw toen het veengebied rond Vroomshoop in productie werd genomen. In 1854 werd begonnen met het handmatig graven van het kanaal; in 1856 voeren de eerste schepen erdoor.

Het dorp is van oorsprong een overwegend katholieke enclave. Een commissie van katholieke verveners onder leiding van Johann Heinrich Overberg klopte bij het aartsbisdom in Utrecht aan voor een eigen parochie. En op initiatief van J. Arntz komt er in 1868 een parochiekerk tot stand, gewijd aan de heilige Willibrordus.  

Scholen, molens en een café
Gelijktijdig met Vroomshoop breidde Geerdijk zich gestaag uit. Er kwam een korenmolen, zelfs twee! Op de bijgaande foto staat de molen van Tinselboer, verderop in noordelijke richting.

Op het informatiebord staat echter de Staarmansmolen afgebeeld (dichterbij de brug) en níet de molen van Tinselboer. Bats Klein Staarman uit Slagharen liet deze molen bouwen. Hij verpachtte deze molen op een bepaald moment aan Tinselboer uit Albergen. Kleine Staarman en Tinselboer kregen een conflict. Daarna bouwde Tinselboer in 1907 even verderop een eigen molen die hij in Hoogeveen had gekocht. Deze molen van Tinselboer brandde in 1939 tot de grond toe af.

Het dorp kende in het verleden alle voorzieningen. De bakker, slager, timmerman, smederij en zelfs de kruidenier en de fietsenmaker ontbraken niet.

Geerdijk kende ook twee scholen, de openbare school D in 1902 en de katholieke school in 1920. Molens en scholen bestaan echter inmiddels niet meer.

In 1868 werd de katholieke kerk gebouwd. Naast verschillende winkels was er café De Vriendschap, dat na de oorlog lange tijd het middelpunt van Geerdijk was. Het was ook het centrum van de (opgeheven) klootschietvereniging KV Geerdijk. Het café is drie jaar geleden geheel gerenoveerd en heet nu De Brug. Het café werd in 2010 uitgebreid met een cafetaria.

Station
In 1906 op 1 oktober werd Station Geerdijk geopend. Het station was gelegen aan de spoorlijn Mariënberg – Almelo, tussen de stations Vroomshoop en Mariënberg. Het station heette tot 1952 Vroomshoop-Geerdijk. Het station werd voor het laatst bediend in de nacht van 29 op 30 april 2016. De verbinding tussen Almelo en Hardenberg moest worden versneld, en bovendien stapten er te weinig reizigers in de trein.

De brug
Een brug was er vroeger niet. Met een lek bootje voer men over. Nadat er iemand verdronken was kreeg men in 1873 de eerste vlotbrug. Om het behoud van de huidige brug is vaak gevochten. Letterlijk, door verzetsstrijders bij de bevrijding in 1945 en daarna figuurlijk, tegen afbraak. Het kostte Vroomshoop de bouw van het gemeentehuis in de jaren 60 van de vorige eeuw, want het enige Geerdijkse raadslid koos voor Den Ham in ruil voor behoud van de brug.

Bijzonderheden
Aan de Noorderweg 108 staat het oudste huis van Vroomshoop/Geerdijk met als jaartal 1878.
In 2011 is in de luwte van de Willibrordkerk een architectonisch zeer bijzondere Mariakapel gebouwd. De architect was Francisco Navarro.

Een zijweg van de Schoolstraat heet de Fortwijk. In 1956 werd begonnen met het graven van deze wijk, als een aftakking van het kanaal. De Fortwijk ontleent zijn naam aan een groot ‘fort’ – een onderkomen voor circa 50 seizoensarbeiders in het veen. Nu is de Fortwijk weer een verharde weg.