31 augustus: Koninginnedag

25 september 2024
Op 31 augustus 1885 werd in Nederland ter gelegenheid van de vijfde verjaardag van Prinses Wilhelmina (1880-1962) de eerste Prinsessedag gevierd. Deze dag, de voorloper van Koninginnedag of Koningsdag, was een initiatief van de liberalen die met het feest de nationale eenheid wilden benadrukken.

In 1891 werd de eerste echte Koninginnedag gevierd. Koninginnedag was in die jaren ook de laatste dag van de schoolvakantie waardoor deze dag al snel een feestdag voor kinderen werd. Op 31 augustus 1902 groeide Koninginnedag uit tot een echt volksfeest.

Koningin Wilhelmina werd op haar 18de verjaardag in 1898 staatshoofd en besluit Koninginnedag, op haar geboortedag te vieren: 31 augustus. Wilhelmina was van 31 augustus 1898 tot 4 september 1948 koningin der Nederlanden.

Toen haar dochter, Juliana, koningin der Nederlanden werd vierde men daarna Koninginnedag op 30 april, haar geboortedatum en wordt het een nationale feestdag. Koningin Beatrix heeft bij haar “aantreden” besloten, uit eerbied voor haar moeder, om Koninginnedag niet te verplaatsen naar 31 januari, haar geboortedag, maar te houden op 30 april.

Koninginnedagen of Oranjefeesten werden in vroeger tijden in Vroomshoop gevierd op het terrein van café Brinkman aan de Hammerweg, later bij de muziekkoepel naast het M.C.C. en in Den Ham op de Brink en daarna achter café Harwig.

Maar ik wil even stilstaan bij het 40 jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina in 1938. Op de foto ziet u een aantal bewoners van de Grotestraat in Den Ham bij een feestpoort. Velen zijn herkenbaar zoals Anton ten Brinke (Tönnies Anton), Bertha Podde (Laambers Barta), Gerard Poel (Droopers Gerard) Johannes Kuiper (Petmans Johans), Bernard Lindenhovius (Banard van de Pötker) en zijn vrouw Frederika Lindenhovius-Flim (Broons Fredrika). De feestpoort stond ongeveer voor Grotestraat 16, het huis van mijn grootouders Jan Jans Flim en Dina Nagel want op de achtergrond staat het bekende Modehuis Kuiper, Grotestraat 14. Dat men niet alleen in vroeger tijden Oranjefeest kon vieren blijkt wel uit de versierde straten die tegenwoordig ook nog eind augustus zijn te bewonderen in veel steden (zoals Gramsbergen) en dorpen.

Waarom Oranjefeest? De kleur wordt geassocieerd met vreugde en zonneschijn. Oranje vertegenwoordigt enthousiasme en geluk. De kleur komt van Willem van Oranje; het zat in zijn naam maar hij droeg ook altijd deze kleur op zijn uniform. Ook onze driekleur bevatte vroeger eerst de kleur oranje, wit en blauw. Later is het oranje vervangen door rood.

Vanaf 2014 wordt Koninginnedag een Koningsdag, gevierd op de geboortedag van Koning Wilhelm-Alexander: 27 april.

Nico Flim, Oudheidkundige Vereniging Den Ham-Vroomshoop met dank aan Hans Kuiper voor het beschikbaar stellen van de foto en Jan Lindenhovius voor het toevoegen van de namen.